Τσουμάκος Γεώργιος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε

7-6-2013 Έξυπνες πόλεις. Φαντασία ή ανάγκη; Έξυπνες πόλεις. Φαντασία ή ανάγκη; Όταν αναρωτιέμαι μήπως είναι απλά ένας ευγενής πόθος των μηχανικών, για να κερδίσουν μια θέση στο πάνθεων της ιστορίας δίπλα στους μεγάλους φιλόσοφους και στοχαστές, στο μυαλό μου έρχονται εικόνες από τα βιβλία του Ιουλίου Βερν, σαν μια άμυνα από τα παιδικά μου χρόνια, κόντρα στον κοινότυπο συμβιβασμό. Ο Ιούλιος Βερν τα φανταζόταν; Η άποψή μου είναι: όχι! Διέγνωσε την μελλοντική ανάγκη της κοινωνίας και την μοιράστηκε μαζί μας με έναν αρκετά ευφάνταστο τρόπο. Αυτή την ανάγκη όμως δεν την δημιούργησε ο Βερν με τα βιβλία του αλλά οι επιθυμίες μιας κοινωνίας που απαίτησε την ψυχολογική και πραγματική επέκταση σε γη και ουρανό. Οι έξυπνες πόλεις αποτέλεσαν πεδίο φαντασίας σε πολλές εκφάνσεις της τέχνης αλλά φαίνεται ότι ήρθε ο καιρός που σαν άλλα βιβλία του Βερν θα αρχίσουν να γεννιούνται από τις επιθυμίες της σύγχρονης κοινωνίας. Τις προηγούμενες δεκαετίες και κυρίως από το ’80 και μετά οι ανάγκες του αστικού ιστού αυξήθηκαν ραγδαία τόσο σε ποσοτικό επίπεδο υλικών παροχών όσο και σε ποιοτικό. Νέες δυνατότητες σε συσκευές, θέματα επικοινωνίας, παροχής υπηρεσιών ήρθαν στο προσκήνιο. Και ενώ οι αρχικές φιλοσοφικές προβλέψεις μας προειδοποιούσαν για την αποξένωση των ανθρώπων βλέπουμε μετά το 2000 την αλματώδη απαίτηση για διασύνδεση και πρόσβαση της τεχνολογίας στον κοινωνικό ιστό. Σε συνδυασμό με την παγκόσμια συνειδητοποίηση του πεπερασμένου των πλουτοπαραγωγικών πηγών και στροφή προς μεγαλύτερη οικολογική ευαισθησία γεννιέται η ανάγκη για καλύτερη διαχείριση της ενέργειας και των πρώτων υλών, αλλά χωρίς να θυσιαστούν τα οφέλη της ατομικής άνεσης και της κοινωνικής διασύνδεσης. Είπα “χωρίς να θυσιαστούν”; Έπρεπε να πω “να μεγιστοποιηθούν”. Όταν η κοινωνία μας πάτησε στο φεγγάρι και ταξίδεψε στα βάθη των ωκεανών δεν μπορεί να γυρίσει στην εποχή του Βερν που όλα αυτά αποτελούσαν απλή επιθυμία. Κοιτάζοντας τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τον ρυθμό με τον οποίο έχουν εισέλθει και αφομοιωθεί τα social media (facebook, tweeter, youtube και πολλά άλλα) και με την έλευση συσκευών όπως τα smart phones και τα tablets για να συμπληρώσουν το τεχνολογικό κενό μπορούμε πλέον να διακρίνουμε αρκετά καθαρά την στόχευση της κοινωνίας για το μέλλον: Πρόσβαση και διαχείριση πληροφοριών από μεγάλα ανθρωποκεντρικά δίκτυα. Με άλλα λόγια η αντικατάσταση της ατομοκεντρικής λογικής των ψυχροπολεμικών χρόνων, όπου η πληροφορία ήταν αγαθό λίγων, μ’ ένα κοινωνικό μοντέλο που η πληροφορία θα διακινείται και θα χρησιμοποιείται ελεύθερα και ταχύτατα από και προς μεγάλες ομάδες ανθρώπων με εύκολη πρόσβαση σε αυτήν. Σας φάνηκε πολύπλοκο; Αρκεί να αναρτήσετε μια φωτογραφία σας με τους φίλους σας στο facebook και θα εκπλαγείτε πόσοι άνθρωποι που σας είναι εντελώς άγνωστοι θα την δουν, θα πουν αν τους αρέσει ή ακόμα και θα την σχολιάσουν. Μόλις κοινοποιήσατε στο κοινωνικό σύνολο μια πληροφορία που ενώ έχει πολύ συγκεκριμένη ατομική αξία για εσάς αξιολογείται διαφορετικά από το δίκτυο των ανθρώπων που έχουν πρόσβαση σε αυτήν και λαμβάνει διαφορετική χρήση τροποποιώντας έτσι την αρχική της αξία από ατομική σε κοινωνική. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω μια μικρή παρένθεση και να πω ότι όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο είχα στο μυαλό μου αρκετές, πολύ συγκεκριμένες, τεχνικές πληροφορίες που ήθελα να παραθέσω· αλλά ίσως να είναι λάθος μια τέτοια προσέγγιση καθώς η τεχνολογία είναι δυναμική και εξελίσσεται συνεχώς. Θεώρησα ποιο σωστό απλώς να αποτυπώσω την οπτική μου γωνία και να απολαύσω με αυτόν τον τρόπο τον πλουραλισμό των λύσεων. Αυτή την στιγμή που μιλάμε, το “next big thing”, όπως λένε και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, είναι οι εφαρμογές και οι λύσεις που έχουν να κάνουν με γεωγραφική τοποθέτηση του κάθε ατόμου σε σχέση με τις προτιμήσεις του και με βάση άλλα άτομα ή πράγματα που έχουν συνδεόμενη γεωγραφική τοποθέτηση και σχετική κατηγορία προτίμησης. Αν π.χ. βρίσκεστε στο κέντρο της Ρώμης και πεινάτε, θα μπορείτε να βρείτε κάποια εστιατόρια κοντά σας με βάση κριτικές ανθρώπων που έχουν παρόμοια με εσάς γούστα. Αν μια πόλη μπορούσε να σας ενημερώνει για ότι υπηρεσίες μπορεί να σας προσφέρει όσο βρίσκεται εντός των ορίων της δεν θα ήταν πιο ενδιαφέρων; Και αν αυτό το έκανε συνεργαζόμενο με το μεταφορικό μέσο το οποίο κινήστε; Έφτασε μάλλον η στιγμή να το κάνουμε λίγο πιο ενδιαφέρων. Φανταστείτε η πόλη να ανταλλάσσει πληροφορίες με τα κτίρια, τα οποία θα αντιδρούν και θα εκμεταλλεύονται αυτές τις πληροφορίες σύμφωνα με τις επιθυμίες και ανάγκες των χρηστών τους. Π.χ. να ρυθμίζουν την εσωτερική τους θερμοκρασία, την φωτεινότητα, την σκίαση, τον αερισμό σε σχέση με τις πραγματικές εξωτερικές συνθήκες και εξομαλύνοντας το ενεργειακό φόρτο - ηλεκτρικό και θερμικό - του αστικού περιβάλλοντος. Θα μπορούσαν να αλληλεπιδρούν στο αστικό περιβάλλον και να προσαρμόζονται συνεχώς σε αυτό με στόχο την βέλτιστη για τον χρήστη και το κοινωνικό σύνολο λειτουργία τους. Ας το προχωρήσουμε λίγο παραπάνω και ας δώσουμε την ικανότητα σε αυτόν τον αστικό οργανισμό να διοχετεύει αυτές της πληροφορίες στους χρήστες εναρμονίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις λειτουργίες του με τις επιλογές τους. Τότε ο άνθρωπος δεν θα ζούσε σε πόλεις. Θα συμβίωνε με αυτές. Τεχνολογικά δεν χρειάζεται να φαντάζεστε γιατί ήδη τα επικρατέστερα B.M.S. (Building Management Systems) στην αγορά έχουν την δυνατότητα να λειτουργήσουν με τέτοιο τρόπο και έχοντας ξεκινήσει από μικρής κλίμακας εφαρμογές επιδιώκουν να κατακτήσουν το μέλλον μας. Από την στιγμή λοιπόν που η παγκόσμια κοινότητα έχει δείξει τις επιλογές της και η τεχνολογία εργάζεται για την υλοποίησή τους μας μένει να αναρωτηθούμε τι θέλουμε: Να πάμε στο φεγγάρι ή να διαβάζουμε Βερν και να φανταζόμαστε…  Τσουμάκος Γεώργιος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε. Αναπληρωματικό μέλος της Δ.Ε. ν.τ. Κορινθίας